Najstarszy zabytek Strzelina? Rotunda św. Gotarda!
🔍 Tajemnice rotundy św. Gotarda – najstarszy zabytek Strzelina i jego fascynujące dzieje
W samym sercu Strzelina, w miejscu dawnej osi średniowiecznego miasta, skrywa się jeden z najcenniejszych zabytków architektury romańskiej na Dolnym Śląsku – kościół pomocniczy pw. św. Gotarda. Choć dziś pełni funkcję świątyni katolickiej, jego historia to prawdziwa podróż przez wieki, style architektoniczne i religijne przemiany.
🧱 Rotunda, która przetrwała wieki
Pierwotna część kościoła – cylindryczna rotunda z apsydą – została zbudowana najprawdopodobniej w pierwszej połowie XII wieku. Badania archeologiczne ujawniły relikty pierwotnych fundamentów, romańskiej posadzki i kamiennego portalu, który mógł mieć cechy obronne. Grubość murów sięgająca nawet 113 cm i wmurowane wsporniki pod drewniany ganek mogą sugerować, że pierwotnie budowla miała charakter obronny!
🕍 Rozbudowy i gotycki sznyt
Wraz z końcem XIII lub początkiem XIV wieku do rotundy dobudowano nawę oraz wieżę z dzwonnicą. Ciekawostką jest, że nie była to jednak klasyczna wieża – jej konstrukcja była lekka, prawdopodobnie szkieletowa, i dopiero z czasem została zastąpiona potężniejszą, ośmioboczną kondygnacją. W 1470 r. dobudowano nawę południową, a po pożarze w 1616 r. nadbudowano część korpusu nawowego, tym razem już ze sklepieniem kolebkowym.
⚒️ Od katolickiego do ewangelickiego i z powrotem
Choć świątynia powstała jako katolicka, po reformacji trafiła w ręce ewangelików. W 1534 r. parafię objął pastor Adam Schmur, a kościół przez kolejne wieki pełnił funkcję zboru. Dopiero w 1945 r., po zakończeniu II wojny światowej, wrócił w ręce katolików i znów służył lokalnej społeczności.
🏗️ Archeologiczne odkrycia i konserwatorskie wyzwania
Podczas prac archeologicznych w 1979 r. odsłonięto nie tylko fragmenty dawnej posadzki, ale i wyjątkowo dobrze zachowany zarys romańskiej absydy. Rotunda, choć wiele razy przebudowywana i naprawiana, wciąż zachowała pierwotny układ murów, a jej grube ściany przetrwały ponad 800 lat! Niestety, postępujące zawilgocenie i uszkodzony system odwodnienia wymagają pilnych interwencji konserwatorskich.
🎶 Wnętrze z duszą
W środku znajdziemy neogotycką emporę z pełną balustradą ozdobioną ostrołucznymi płycinami oraz barokowe epitafium poświęcone Hansowi von Wentzky. Nawa południowa, dobudowana w XV wieku, nadal skrywa relikty średniowiecznego sklepienia i gotyckie przypory. Niezwykły jest również fakt, że do dziś zachowały się elementy wyposażenia z XIX wieku – w tym chórowa balustrada i empora.
🌍 Unikat w skali kraju
Kościół św. Gotarda to nie tylko najstarszy zabytek Strzelina, ale i jeden z najlepiej zachowanych przykładów romańskiej rotundy w Polsce. Jego wyjątkowy charakter architektoniczny, wynikający z połączenia stylów romańskiego, gotyckiego i neogotyckiego, czyni go perełką Dolnego Śląska.
Komentarze
Prześlij komentarz